Sığırlarda Solunum Hastalığı (Sığırlarda Pnömoni)

Sığır pnömonisi veya sığır solunum hastalığı, her yaştan sığırı etkileyen oldukça önemli ve yıkıcı bir sorundur. Genç buzağılar hariç tüm yaşlardaki sığırlarda en sık ölüm nedenidir. Çoğunlukla farklı kökenlerden gelen büyük sığır gruplarının bir araya gelmesiyle ilişkilendirilir. Hastalık, besi işletmelerinde önemli bir ekonomik öneme sahiptir. Yüksek bir ölüm oranından ve enfekte olmuş karkasların kesim sonrasında tam olarak kullanılamamasından sorumludur.

Sığır pnömonisinde stres ve yönetim gibi birçok faktör rol oynamaktadır. İlgili en önemli bulaşıcı ajanlar virüsler ve bakterilerdir ancak parazitlerde bazen klinik hastalığa katkıda bulunur.

Sığırlarda Solunum Hastalığı (Pnömoni) Nedenleri

Bu hastalık kompleks bir hastalıktır. Yani sadece tek bir nedeni söylemek mümkün değildir. Hastalık, aşağıdaki nedenleri içeren çok faktörlüdür.

Stres: Pnömoni salgınları için önemli bir predispozan (hazırlayıcı) faktördür. Stres şunlardan kaynaklanabilir.

  • Taşıma ve nakliye gibi durumlar
  • Sürüleri birleştirme ya da bireysel olarak bir sığırı ayırma veya yeni bir sürüye katma
  • Sütten kesme, hadım etme ve boynuz kesme gibi olaylar

Bulaşıcı Ajanlar: Hastalıkta bazı mikroorganizmalar rol oynamaktadır. Mannheimia haemolytica ve Pasteurella multocida sıklıkla hasta sığırların akciğerlerinden izole edilir. Bu patojenler yüksek bir ölüm oranı ile ilişkilidir. Yani pnömoni denildiğinde akla ilk gelen mikroorganizmalar bunlardır. Hastalıktan sorumlu olabilecek diğer patojenlerde aşağıdadır.

  • Solunum Virüsleri: RSV, PI3, BoHV-1 (IBR), BVD, Bovine Coronavirüs
  • Diğer Bakteriler: Histophilus somni, Mycoplasma spp.
  • Akciğer kurtları gibi bazı iç parazitler.

Yönetim: Hayvanların tutulduğu ortam, hayvanların beslenmesi ve bakımı, ortamın temizliği ve hijyeni çiftliklerde pnömoni insidansındaki artışlara katkıda bulunabilir.

Sığırlarda Solunum Hastalığı (Pnömoni) Epidemiyolojisi

Sığırlarda pnömoni epidemiyolojisi yani hastalığın ortaya çıkışını etkileyen faktörleri birkaç ana başlık altında toplamamız mümkündür. Solunum yolu hastalığı insidansı üç ana faktöre bağlıdır.

Hayvansal Faktörler

  • Ağız sütü ve ilk haftalarda süt ile beslenme önemlidir. Eğer bu dönemde buzağı yeterince beslenmezse ve bağışıklık tam olarak oluşmazsa hastalığa yakalanma ihtimali artar.
  • Hayvanın bağışıklık sistemini etkileyen sütten kesme, boynuz kesme, hadım etme, nakliye veya karıştırma gibi durumlar strese neden olacaktır. Bu faaliyetler hastalığın görülme olasılığını da artırır.
  • Bağışıklık sistemi ve akciğerler 12 aylık olana kadar tam olarak gelişmediği için yaş da insidansı etkiler.

Çevresel faktörler

  • Hava kalitesi, tahriş edici toz ve gazlar solunum savunmasını baskılar.
  • Hava akımı hayvanları strese sokar.
  • Yüksek nem hastalığın yayılmasını kolaylaştırır.
  • Bakım yoğunluğu yani kalabalık ortam ile birlikte solunum yolu hastalıklarının bulaşma potansiyeli artar.
  • Yaş gruplarının karıştırılması, taşıyıcı hayvanlardan hastalığın yayılmasını kolaylaştırır.
  • Farklı hastalığa maruz kalma geçmişi olan hayvanların karıştırılması, grupta o maddeye daha önce maruz kalmamış hayvanlara yayılmayı kolaylaştırır.

Mikroorganizmalar (Virüsler, Bakteriler ve Parazitler)

  • BRSV, Mannheimia haemolytica, IBR virüsü, Pasteurella multocida ve Histophilus somni gibi bazı bulaşıcı organizmalar doğrudan hasara neden olabilir.
  • Parazitler (akciğer kurdu) ayrıca önemli hastalıklara katkıda bulunabilir ve bakteri vb. ile ikincil enfeksiyonlara yol açabilir.
  • PI3 virüsü, BVD virüsü, Mycoplasma dispar, Mycoplasma bovis diğer virüsler ve ajanlar gibi hasara neden olabilir.

Sığırlarda Solunum Hastalığı (Pnömoni) Belirtileri

Bir işletmede veya sürüde sığır pnömonisi salgını sırasında, bir sürüdeki ölüm oranı %25’e kadar çıkabilir. Hastalık, barındırılan sığır gruplarında morbidite yani bulaşma oranı ise %75 kadardır. Yeni sütten kesilmiş ve yeni getirilen buzağılar için bu hastalık birincil tehdittir. Ölüm ve tedavi maliyetleri, üretim maliyetlerinin %8’ine kadar kolayca ulaşabilir. Buna, azalan hammadde performansı, alt klinik hastalık ve daha yüksek personel maliyetleri de eklenmelidir.
Klinik belirtiler, hayvanın yaşından, ilgili etkenden ve diğer etkenlerin de mevcut olup olmamasından etkilenir.

  • Çeşitli derecelerde öksürük
  • 42 °C’ye kadar çıkabilen yüksek ateş
  • Depresyon, solunum güçlüğü ve solunum hızında artış
  • İştahsızlık ve yem yemede isteksizlik
  • Mukoza zarlarında kızarıklık
  • Burun akıntısı
  • Konjonktivit ve gözlerde akıntı
  • Süt veriminde düşüş

Sığırlarda Solunum Hastalığı (Pnömoni) Tedavi ve Korunma

Tedavi, antibiyotik ve antiinflamatuar ilaçların kullanımı ile sınırlıdır. Antibiyotikler sadece bakteriyel enfeksiyonlara karşı etkilidir. Bakteriyolojik araştırma ve izolasyon sonuçları elde edilmeden ve direnç durumu belirlenmeden tedaviye başlamak genellikle mecburen gereklidir. Sonuç olarak, bakteriler çok sayıda antimikrobiyal ajana karşı artan direnç sergiler ve bu durum ilacın çalışmamasına sebep olabilir. Tercihen ilgili bakterilere karşı aktif olan ve çalıştığı bilinen antibiyotikler kullanılmalıdır.

Hastalıktan korunmada aşıların kullanımı klinik koruma sağlar ve daha da önemlisi patojen sirkülasyonunu azaltır. Hastalığın karmaşık nedeni nedeniyle multivalan yani birden fazla etkeni barındıran aşılar tercih edilir.

Dolaşımdaki virüslerin ve bakteri yayılmasının azaltılması, işletme yönetimine dikkat edilerek sağlanabilir. Ele alınması gereken önemli konular arasında havalandırma, drenaj, yaş gruplarının uygun şekilde düzenlenmesi, aşırı kalabalıktan kaçınmak ve parazit kontrolü sayılabilir. Biyogüvenliğin sürdürülmesi, enfekte olmuş hayvanların sürüye sokulmasından kaçınılması veya karantina uygulamasının yapılması yine önemlidir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu